021-26714602
021-22842504
Info[at]elahiyepardis.com
شریعتی، خواجه عبدالله، غفاری
مهدی مسکنی/ معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
تشکیل تعاونی‌ها در جهان به شکل امروزی آن که در اواخر قرن نوزدهم به وجود آمد، نهضتی مبتنی بر ارزش‌های انسانی، اخلا‌قی و تربیتی است که بر مبنای آن نظام اقتصادی خاصی برای رفع نیازهای جوامع بشری و بهبود رفاه و ایجاد اشتغال در جامعه پی‌ریزی می‌شود. امروزه سازمان‌های جهانی، توسعه را بدون مشارکت عمومی‌مردم فاقد ارزش و اعتبار می‌دانند و بدین لحاظ اکثر کشورها از نهضت تعاون به عنوان یکی از ابزارهای مهم و مؤثر در امر توسعه استفاده می‌کنند و اگر رشد و توسعه تعاونی‌ها به‌اندازه‌ای باشد که اکثریت مردم را در برگیرد، توزیع عادلانه ثروت و ریشه‌کن کردن فقر مطلق و کاهش اختلا‌ف طبقاتی محقق خواهد شد. به عبارت دیگر، اشاعه فرهنگ مشارکت در بین جوامع و کشورها و حضور مردم در صحنه‌های اقتصادی و اجتماعی و مشارکت فکری و مالی آنها بهترین تضمین برای افزایش آگاهی‌ها، افزایش بهره‌وری تولید و توزیع عادلانه، کاهش توقع‌ها و انتظارهای کاذب و بهینه‌سازی تعادل بین نیازها و امکانات است. از طریق فعالیت‌های تعاونی، سطح زندگی مردم به مراتب بهتر و سریع‌تر ارتقا می‌یابد، به علا‌وه فرهنگ تعاونی، اساس مردم‌سالاری و مشارکت مردمی را استحکام می‌بخشد و تمام اقدام‌ها در زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی را برای منافع افرادی که با هوش و درایت خود طرز تفکر جمعی و احترام به افکار و عقاید یکدیگر را پذیرفته‌اند، تعمیم می‌دهد. در نتیجه فعالیت سازمان بین‌المللی کار در فاصله بین دو جنگ، اندیشه تعاون در کشورها گسترش یافت. سازمان یادشده حمایت اخلا‌قی ذی‌قیمتی از نهضت تعاونی به عمل آورد و جهش تازه‌ای به توسعه اقتصاد تعاونی داد. پس از جنگ جهانی دوم، سازمان‌های رسمی بین‌المللی جدیدی ایجاد شدند و همه آنها با اطمینان، راهی را که سازمان بین‌المللی کار برای اشاعه تعاونی‌ها پیموده بود، دنبال کردند. یکی از این سازمان‌ها، اتحادیه بین‌المللی تعاون است. این اتحادیه برای ایفای نقش بین‌المللی جدید و کسب حقوق و مسئولیت‌های نوین به طور رسمی در صحنه بین‌المللی ظاهر شد. مقر این سازمان در حال حاضر در شهر ژنو سوئیس است و ۵ دفتر منطقه‌ای در پنج قاره جهان دارد که دفتر منطقه آسیا و اقیانوسیه آن که به اختصار ICA- ROAP۳ نامیده می‌شود، در شهر دهلی نو هندوستان، واقع شده است. تعاونی‌های جهان و اعضای آنها به تعاریف، مفاهیم، ارزش‌ها و اصول هفت‌گانه تعاونی اعتقاد دارند و تفکرات، اقدام‌ها و فعالیت‌های خود را براساس این اصول بین‌المللی تنظیم و تدوین می‌کنند. تعریف تعاونی و اصول هفت‌گانه بین‌المللی آن که در کنگره بین‌المللی تعاون در سال ۱۹۹۵ در شهر منچستر انگلستان تصویب شد، به این شرح است: ▪ تعریف تعاونی: تعاونی اجتماع داوطلبانه افرادی است که به منظور تأمین نیازها و نیل به اهداف مشترک اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود از طریق تأسیس، اداره و نظارت دموکراتیک مؤسسه‌ای با مالکیت مشاع، با هم توافق کرده‌اند. ▪ اصل اول: عضویت اختیاری و آزاد ▪ اصل دوم: کنترل دموکراتیک توسط اعضا ▪ اصل سوم: مشارکت اقتصادی اعضا ▪ اصل چهارم: خودگردانی و عدم وابستگی ▪ اصل پنجم: آموزش، کارورزی و اطلا‌ع‌رسانی ▪ اصل ششم: همکاری بین تعاونی‌ها ▪ اصل هفتم: توجه به منافع جامعه ایجاد نوآوری در مالکیت تعاونی‌ها، زمینه‌های لازم برای واگذاری بنگاه‌های دولتی به شرکت‌های تعاونی را فراهم می‌کند و می‌تواند یکی از راه‌های مناسب رسیدن به سهم ۲۵ درصدی بخش تعاون تا آخر برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلا‌می‌ایران باشد. خوشبختانه پس از پیروزی انقلاب اسلامی نظام اقتصاد تعاونی به عنوان یکی از بخش‌های سه‌گانه اقتصاد ملی تعیین و تعریف و با تأسیس وزارت تعاون در سال ۱۳۷۰ نقطه عطفی در فعالیت‌های بخش تعاون ایجاد شد. در حال حاضر با توجه به بند «ب» سیاست‌های ابلا‌غی اصل ۴۴ قانون اساسی که به سیاست‌های کلی بخش تعاونی و افزایش سهم آن در اقتصاد کشور اشاره دارد، توسعه تعاونی‌ها ضروری و حیاتی شناخته شده است. هم اکنون انقلاب جدیدی در دنیای تعاونی‌ها در حال وقوع است. تعاونگران رویکردشان را تغییر داده‌اند که نتیجه آن ایجاد نسل جدیدی از تعاونی‌ها در سطح جهان است. پس از انجام اصلا‌حات قانونی و اصلا‌ح اساسی ساختار حقوقی تعاونی‌ها، نحوه تعامل و ارتباط دولت با بخش تعاونی هم باید مشخص شود. تعاونی یکی از بخش‌های پذیرفته شده در قانون اساسی است از این‌رو همانند بخش خصوصی باید از جایگاه مناسبی برخوردار باشد. پس از شناخت و تقویت قابلیت‌ها و مزیت‌های بخش تعاونی، دولت می‌تواند با ابزارهای حاکمیتی خود سهم و جایگاه این بخش را در اقتصاد حفظ کند و ارتقا دهد. روز جهانی تعاون، فرصت مغتنمی برای بیان جایگاه برجسته تعاون در صحنه‌های بین‌المللی ، نظام اقتصادی تعاونی‌ها و نقش ویژه آنها در مردمی‌سازی اقتصاد، ساماندهی و واگذاری اقتصاد به مردم در راستای پاسخگویی به نیازهای مشترک از طریق تجمیع سرمایه‌های خرد و کوچک است. امروزه تعاونی‌ها با وجود تفاوت‌های فرهنگی، اقبال این نهادهای مردمی و مشارکت‌محور در جهان تا بدانجا است که در اقصی نقاط جهان می‌توان حضور و نقش‌آفرینی مؤثر تعاونگران را مشاهده کرد. طبق اعلام اتحادیه بین‌المللی تعاون، اکنون ۱۲ درصد جمعیت جهان تعاونگر هستند. تعاونی‌ها با در اختیار داشتن ۱۰ درصد از نیروی کار در جهان، معادل ۲۸۰ میلیون نفر در کره زمین، یکی از کارفرمایان بزرگ در جهان محسوب می‌شوند. در ایران نیز با توجه به اهمیت فرهنگی امر تعاون در سپهر اجتماعی و وجود پشتوانه قانونی برای تعمیق و گسترش نقش تعاونی‌ها با تحقق سهم ۲۵ درصدی در اقتصاد، بسترهای لازم برای شکوفایی این بخش فراهم شده است. پس از پیداش اولین شرکت تعاونی ایران در سال۱۳۰۳ و ثبت قانونی آن در سال ۱۳۱۴ امروز مفتخریم که اعلام کنیم در نتیجه ۴ دهه تلاش انقلاب اسلامی برای محرومیت‌زدایی و رفع نابرابری‌ها و مبارزه با فقر، خانواده بزرگ تعاون، به پهنای ایران عزیز، در برگیرنده بیش از ۹۵ هزار تعاونی است. با این وجود باید توجه داشت که با وجود اهتمام قانونی لازم و مساعی ارزشمند به کار رفته پس از انقلاب اسلامی، امروز سهم تعاونی‌ها از تولید ناخالص ملی، تنها حدود ۷ درصد است. این اعداد خود گویای فاصله عمل تا آرمان هستند. به ویژه در برهه حساس کنونی که با وجود اعمال تحریم‌های ظالمانه و فشار نظام بین‌الملل، موظف به اداره امور کشور و به ویژه احیای نظام اقتصادی کشور هستیم، تعاون راه‌حلی آزموده و آموخته است.
مشاهده